Niet alleen conservatieprojecten, maar ook herbebossing en agroforestry projecten – met een community focus en duurzame management methoden – kunnen een cruciale rol spelen bij het verlichten van de druk op primaire bossen wereldwijd.
In het onderstaande artikel vertellen we je over het belang van primaire bossen, de oorzaken van ontbossing en hoe een herstelproject kan bijdragen tot het behoud een nabijgelegen primair bos.
Afbeelding 1: Het primaire regenwoud op de Kilimanjaro, Tanzania (Go Forest)
Het onmiskenbare belang om primaire bossen onaangetast te houden
De oerbossen wereldwijd zijn niet alleen schitterende natuurwonderen; het zijn essentiële ecosystemen die een groot aantal voordelen bieden die cruciaal zijn voor het voortbestaan van de mens en de gezondheid van de planeet. Deze bossen, vaak primaire bossen genoemd, spelen een cruciale rol bij het in stand houden van het leven zoals wij dat kennen.
Eerst en vooral ondersteunen primaire bossen een ongelooflijke verscheidenheid aan leven en biodiversiteit. Ze herbergen talloze soorten planten, dieren, insecten en micro-organismen, waarvan er vele nergens anders op aarde voorkomen. Van torenhoge bladerdakbomen tot delicate schimmels en mossen: deze bossen herbergen ingewikkelde ecologische communities die zich in de loop van millennia hebben ontwikkeld. De onderlinge verbondenheid van soorten binnen deze ecosystemen draagt bij aan hun veerkracht en vermogen om zich aan te passen aan veranderingen in het milieu.
Bovendien zijn primaire bossen van cruciaal belang voor het behoud van schone waterbronnen. De ingewikkelde wortelsystemen van bomen helpen de bodem te stabiliseren, erosie te voorkomen en water te filteren, waardoor de zuiverheid ervan wordt gegarandeerd terwijl het door het ecosysteem stroomt. Bovendien spelen bossen een cruciale rol bij het reguleren van de watercyclus en helpen ze de gevolgen van overstromingen en droogtes te verzachten.
Misschien wel het meest opvallend is dat primaire bossen van onschatbare waarde zijn in de strijd tegen de klimaatverandering. Bomen staan bekend om hun vermogen om kooldioxide op te vangen en op te slaan, een belangrijk broeikasgas dat verantwoordelijk is voor de opwarming van de aarde. De grote en eeuwenoude bomen en de dichte vegetatie van een primair bos zijn bijzonder effectief in het vastleggen van koolstof. Door koolstof op te slaan in hun biomassa en in de bodem helpen deze bossen de gevolgen van menselijke activiteiten zoals ontbossing en de verbranding van fossiele brandstoffen te verzachten.
Drie landen, Brazilië, Canada en Rusland, zijn de beheerders van het merendeel van de oerbossen ter wereld en herbergen samen 61 procent van deze vitale ecosystemen. Daarnaast leveren ook landen zoals Indonesië en de Democratische Republiek Congo een belangrijke bijdrage aan de mondiale bosbedekking.
Afbeelding 2: Wildlife in het primaire Atlantische Woud in Brazilië (Go Forest)
Waarom worden primaire bossen nog steeds elke dag beschadigd?
Ondanks hun belang worden primaire bossen bedreigd door diverse menselijke activiteiten. Ontbossing en degradatie van deze ecosystemen resulteren niet alleen in het verlies van biodiversiteit en ecosysteemdiensten, maar zorgen er ook voor dat grote hoeveelheden opgeslagen koolstof in de atmosfeer terechtkomen, waardoor de klimaatverandering wordt verergerd.
Enkele van de drijfveren van lokale communities die leiden tot schade aan de primaire bossen over de hele wereld:
- De dringende behoefte aan hout leidt tot illegale en niet-duurzame houtkap.
- De dringende behoefte aan voedsel of inkomen leidt tot de omzetting van oerbossen in landbouwgrond.
- Er zijn onevenredige economische opbrengsten voor schadelijke activiteiten, zoals mijnbouw, stroperij, landroof, niet-duurzame landbouwpraktijken, infrastructuur, enzovoort.
- Op lokaal niveau is er een gebrek aan bewustzijn.
De schade veroorzaakt door ontbossing beperkt zich niet tot de bossen zelf. Het heeft een rimpeleffect en leidt tot ernstige problemen zoals toegenomen bodemerosie, frequentere en ernstigere overstromingen en de vernietiging van het delicate evenwicht van het planten- en dierenleven in het bos.
Afbeelding 3: Beschadigd primair bos in de Karpaten, Roemenië (Go Forest)
Hoe kunnen Go Forest-herstelprojecten het primair bos beschermen?
Bij het ontwerpen, plannen en implementeren van de herstelprojecten in regio’s met primaire bossen houden Go Forest en de lokale partner zorgvuldig rekening met de belangrijkste drijfveren achter de ontbossing van primair bos, en met de vraag of het herstelproject realistisch gezien voldoende stimulansen kan creëren om de ontbossing te stoppen. Vervolgens zorgen we ervoor dat we met de mensen samenwerken, een bos planten dat de oorzaak van ontbossing kan aanpakken en duurzaam bosbeheer integreren.
We werken met de mensen.
Bij alle herbebossing-, agroforestry- en mangroveprojecten helpen de leden van de community creatie van het project en zijn ze nauw betrokken bij de projectactiviteiten. Dit is een sleutelfactor om een positieve impact op de lange termijn te garanderen. De lokale communities staan in de frontlinie tegen natuurvernietiging en klimaatverandering. De nieuwe bossen die we laten groeien of de agroforestry-projecten die we ontwikkelen laten hen duidelijk de voordelen zien van een gezonde ecologische omgeving.
Herbebossings- en agroforestry-projecten betrekken lokale gemeenschappen vaak bij besluitvormingsprocessen en bieden mogelijkheden voor educatie en capaciteitsopbouw. Door het bewustzijn over het belang van bosbehoud en duurzame landbeheerpraktijken te vergroten, kunnen deze projecten een gevoel van stewardship en eigenaarschap onder de leden van de community helpen bevorderen, waardoor de kans op illegale houtkap en landconversie in primaire bosgebieden wordt verkleind.
Afbeelding 4: Agroforestry-project in Akamasoa, Madagaskar, in samenwerking met de lokale community (Bôndy)
Maar we zullen de natuurlijk grondstoffen uit het bos altijd nodig hebben.
Omdat mensen altijd natuurlijke grondstoffen uit het bos nodig zullen hebben, zullen communities deze uit het bos blijven halen. Daarom moeten we goede, diverse, multifunctionele bossen planten – die alle voordelen van het bosecosysteem bieden – zodat het nabijgelegen primaire bos met rust wordt gelaten. Door duurzame bosbeheerpraktijken in te voeren en de teelt van waardevolle boomgewassen, zoals hout, fruit, noten en geneeskrachtige planten, te bevorderen, kan aan de behoeften in het nieuwe bos worden voldaan en is er geen reden om het primair bos te exploiteren.
De lokale communities kunnen leven van en natuurlijke grondstoffen halen uit de nieuw aangegroeide bossen die in harmonie met de natuurlijke omgeving zijn ontwikkeld en op een duurzame, lange termijn, holistische en planeetgerichte manier worden beheerd.
De boomplantprojecten zelf bieden ook economische kansen voor lokale communities, zoals het creëren van banen en inkomen, die de druk op primaire bossen voor de commerciële winning van hulpbronnen verminderen en bosecosystemen indirect beschermen.
Het aanleggen van nieuwe bossen of het deelnemen aan een agroforestry initiatief – met een community focus en duurzame management methoden – vermindert dus de noodzaak om natuurlijke grondstoffen uit de primaire bossen in de regio te halen. Dat is geweldig, want zoals we hierboven hebben vermeld (in ‘Het onmiskenbare belang om primaire bossen onaangetast te houden’), is het – ecologisch en economisch – veel logischer om primaire bossen te behouden dan om ze te exploiteren en opnieuw op te bouwen.
Hoe kun je primaire bossen verder beschermen?
Zoals eerder gezegd, kan je actief deelnemen aan herbebossingsinitiatieven met een community focus en duurzame management methoden op de lange termijn.
Daarnaast, kan je bewust omgaan met de producten die je koopt: sommige hebben een grotere impact op primaire bossen dan andere. Probeer gecertificeerde en milieuvriendelijke producten te kopen van bijvoorbeeld Rainforest Alliance. Het hebben van een duurzame value chain is de sleutel tot een duurzaam bedrijf.
Bovendien kan je een wijdverspreid bewustzijn van de unieke voordelen van het primaire bosecosysteem (en hoe je actie kan ondernemen om deze te beschermen) bevorderen.
Ten slotte speelt de politiek een grote rol bij het behoud van bossen; één wet kan veel bomen doen geplant of verwijderd worden. Probeer kandidaten te ondersteunen die goede (ecologische) standpunten hebben.
Afbeelding 5: Bomen in het primaire Amazoneregenwoud in Peru (Go Forest)
Extra: hoe zit het met secundaire bossen?
Secundaire bossen worden geregenereerd via een natuurlijk successieproces, na zeer aanzienlijke menselijke of natuurlijke verstoring van het oorspronkelijke, primaire bos.
Afbeelding 6: Secundair bos in de Democratische Republiek Congo (Go Forest)
